Nowy artykuł Zespołu BABYLab PAN i naszej współpracowniczki dr Itziar Lozano!
W projekcie „Gadające Głowy” zastanawialiśmy się jak patrzenie na mówiące twarze wpływa na uczenie się języka. Teraz przedstawiamy wyniki naszych badań, opublikowanych w artykule w czasopiśmie naukowym Infancy.
Zaprosiliśmy do BABYlabu ponad 100 Maluchów z Rodzicami na trzy spotkania (w wieku 5, 11 oraz 24 miesięcy). Podczas pierwszych dwóch wizyt niemowlęta wzięły udział w zadaniu eye-trankingowym,
w którym oglądały „gadające głowy”. Mierzyliśmy ich uwagę wzrokową, a konkretnie to, ile czasu spędzają patrząc na usta a ile na oczy mówiących aktorek. W wieku 2 lat mierzyliśmy ich zdolności językowe żeby sprawdzić, czy ilość czasu poświęcona patrzeniu na usta przez maluchy jest związana z późniejszym rozwojem mowy.
Niemowlęta ok. 5 miesiąca życia spędzały więcej czasu patrząc na oczy niż usta, podczas gdy w 11 miesiącu zauważalna była równowaga w ilości czasu patrzenia na oczy i usta. To oznacza, że w drugiej połowie pierwszego roku życia zwiększa się ilość czasu, jaki niemowlęta spędzają patrząc na usta mówiących twarzy!
Nasze badanie po raz pierwszy badało rozwój uwagi na mówiące usta w układzie podłużnym, czyli śledzącym indywidualny rozwój tych samych dzieci przez półtora roku. Maluchy stopniowo uczą się kierować swoją uwagę wzrokową tak, aby zbierać kluczowe informacje od osób w ich otoczeniu. Najpierw (ok. 5 miesiąca) skupiają się na oczach w poszukiwaniu wskazówek komunikacyjnych (spojrzenie), a następnie (ok. 11 miesiąca), obserwują ruchy ust, aby uzyskać informacje o tym, jak produkować dźwięki mowy.
W jaki sposób patrzenie na usta u niemowląt przekłada się na zdolności językowe w wieku 2 lat?
Zakładaliśmy, że większa preferencja dla ust w wieku 11 miesięcy będzie pozytywnie związana z umiejętnościami językowymi zarówno w wieku 11, jak i 24 miesięcy. Nasze wyniki pokazały, że ten proces rozwoju jest bardziej skomplikowany. Po pierwsze, zwiększona preferencja dla oczu (zamiast ust) w wieku 5 miesięcy była związana z lepszymi umiejętnościami językowymi dwulatków. Po drugie, patrzenie na usta w wieku 11 miesięcy nie było związane z wynikami językowymi w tym samym wieku, ale niemowlęta z większym przyrostem uwagi na usta między 5 a 11 miesiącem wykazywały lepsze umiejętności językowe w wieku 2 lat!
Zatem wykazaliśmy, że istotne znaczenie dla długoterminowego rozwoju językowego ma zarówno patrzenie na oczy (w wieku 5 miesięcy), jak i zwiększanie uwagi na mówiące usta (między 5 a 11 miesiącem). Co ważniejsze, efekt tych zmian rozwojowych nie był widoczny od razu, lecz w sposób odroczony w czasie – widoczny dopiero u dwulatków.
Sprawdziliśmy także czy występują różnice pomiędzy dziewczynkami i chłopcami w zakresie patrzenia na „gadające głowy”. Okazało się, że dziewczynki w pierwszym roku życia patrzą na usta więcej niż chłopcy. Co więcej stosowały unikalną strategię patrzenia na „gadające głowy”:
jednocześnie skanowały zarówno oczy, jak i usta, co wydaje się bardzo skuteczną umiejętnością, pozwala bowiem zarówno wychwycić informacje emocjonalne, jak i językowe od osoby mówiącej. Dziewczynki, które zastosowały tę strategię w wieku 5 miesięcy, wypowiadały i rozumiały więcej słów w wieku 2 lat.
Ten ostatni wynik jest ważny, ponieważ może wyjaśniać, dlaczego w wieku 2 lat dziewczynki wypowiadają więcej słów niż chłopcy. Badacze już wiele lat temu wykazali tę różnice, ale do dziś nie wiadomo, jakie są ich przyczyny. Nasze badanie wskazuje na różnice między płciami w zakresie strategii skanowania twarzy i potencjalnie odmienne ścieżki rozwoju chłopców i dziewczynek w tym zakresie, co przekłada się na mowę dziecka w wieku 2 lat.
Serdecznie dziękujemy wszystkim Maluchom, które wzięły udział w badaniach oraz ich Rodzicom za wielki wkład w rozwój nauki!
Projekt finansowany przez Narodowe Centrum Nauki
grant Opus 2016/23/B/HS6/03860 i Marie Curie Career Integration Grant, PCIG10-GA-2011-304255, kier.Przemysław Tomalski
Lozano, I., López Pérez, D., Laudańska, Z., Malinowska-Korczak, A., Szmytke, M., Radkowska, A., & Tomalski, P. (2022). Changes in selective attention to articulating mouth across infancy: Sex differences and associations with language outcomes. Infancy, 27( 6), 1132– 1153. https://doi.org/10.1111/infa.12496
Cały artykuł (w języku angielskim) dostępny pod adresem:
https://www.researchgate.net/…/362166806_Changes_in…